هدفگذاری رشد اقتصادی ۸ درصدی در ایران، بهعنوان یکی از مهمترین برنامههای اقتصادی مطرح شده است. این هدف در شرایطی بیان میشود که اقتصاد ایران با چالشهایی همچون تحریمهای بینالمللی، محدودیت منابع داخلی، و تورم بالا روبهرو است. با این حال، دو نگاه متفاوت در مورد تحقق این هدف وجود دارد؛ برخی معتقدند که دستیابی به این نرخ رشد بدون سرمایهگذاری خارجی ممکن نیست، در حالی که دیگران بر این باورند که ظرفیتهای داخلی ایران برای رسیدن به این هدف کافی است. در این گزارش قصد داریم به بررسی تجربه های رشدهای اقتصادی در سال های پس از انقلاب و تاثیر سرمایه گذاری خارجی بر تحقق این رشد ها بپردازیم.
بررسی روند تاریخی رشدهای اقتصادی ایران
همانطور که در نمودار زیر مشخص است، نرخ رشد اقتصادی از سال ۱۳۵۵ در روندی نزولی قرار گرفت و از حدود ۱۸ درصد در سال ۱۳۵۵ با سقوطی چشم گیر در سال ۱۳۶۰ به منفی ۲۳ درصد رسید. البته در سال ۱۳۶۱ نرخ رشد اقتصادی مجددا به سطوح قبل برگشت و رکورد ۲۲.۸ درصد را به ثبت رساند.
مجددا از سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۶۵ نرخ رشد اقتصادی در روندی نزولی قرار گرفت و از حدود ۲۳ درصد به منفی ۱۰ درصد در سال ۱۳۶۵ رسید. از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۹ روند رشد اقتصادی کشور مثبت بود و در پایان این سال به حدود ۱۴ درصد رسید. از سال ۱۳۶۹ تا سال ۱۳۷۳ نرخ رشد اقتصادی نزولی شد و در سال ۱۳۷۳ به حدود منفی ۱ درصد رسید. مجددا نرخ رشد اقتصادی در سال های ۷۴ و ۷۵ صعودی شد و در سال ۷۵ به ۵.۴ درصد رسید.
در بین سال های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ نرخ رشد اقتصادی به طور میانگین حدود ۲ تا ۳ درصد بود. به طور میانگین در دهه ۸۰ نرخ رشد اقتصادی حدود ۴.۹ بود. البته در طول دهه ۸۰ مثلا سال هایی همانند سال ۸۷ و ۸۸ نرخ رشد اقتصادی حدود صفر بوده است.
اما وضعیت رشد اقتصادی کشور در دهه ۹۰ اصلا وضعیت مناسبی نبود و کاملا با دهه ۸۰ تفاوت پیدا کرده بود. گفتنی است در طول دهه ۹۰ نرخ رشد اقتصادی به طور میانگین حدود ۰.۷ درصد بود. همچنین نوسان نر رشد اقتصادی نیز در این دهه بسیار بالا بود. به عنوان مثال در سال ۹۵ اگرچه نرخ رشد اقتصادی به سطح ۱۲.۵ درصد هم رسید اما در سال ۹۱ یا ۹۶، حدود ۷ درصد منفی را نیز تجربه کرده بود.
تقریبا در ۲۰ سال گذشته میزان سرمایه گذاری خارجی جذب شده همواره کمتر از ۵ -۶ میلیارد دلار بوده است. نمودار زیر تفاوت میان سرمایهگذاری خارجی تصویب شده و میزان واقعی سرمایهگذاری خارجی جذب شده از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۷ را در کشور نشان میدهد. همانگونه که در نمودار ملاحظه میشود در فاصله سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۶ و نیز سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ میزان سرمایهگذاری خارجی مصوب بسیار بیشتر از جذب واقعی و در برخی از سالها چندین برابر بوده است.
در حقیقت سرمایهگذار خارجی مجوز سرمایهگذاری را اخذ کرده و از مزیت دریافت اطلاعات در مرحله مذاکره بهرهمند شده، اما سرمایه خود را به داخل کشور نیاورده و پروژه را آغاز نکرده است. نکته بسیار مهم که باید به آن توجه نمود اینکه تکیه بر آمار سرمایهگذاری خارجی مصوب به جای عملکرد، برای ارزیابی وضعیت جذب FDI در ایران به شدت گمراهکننده است
آمار تاریخی رشدهای اقتصادی و جذب سرمایه سرمایه گذاری خارجی
توجه به آمار میانگین رشد اقتصادی در ۴۵ سال گذشته و مقایسه آن با جذب سرمایه گذاری خارجی به وضوح رابطه بین این دو متغیر را نفی می کند و نشان می دهد که ظرفیت های داخلی اقتصاد ایران توانایی جهش های بزرگ در تولید و به دنبال آن تحقق رشد های اقتصادی بالا را دارند.
میانگین رشد اقتصادی در ۵ سال اول دهه ۶۰ حدود ۳.۳۸ درصد بود که میا نگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۱ میلیارد دلار بوده است.
میانگین رشد اقتصادی در ۵ سال دوم دهه ۶۰ حدود ۵.۴۲ درصد بود که میانگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۳ میلیارد دلار بوده است.
میانگین رشد اقتصادی در ۵ سال اول دهه ۷۰ حدود ۲.۳ درصد بود که میانگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۳ میلیارد دلار بوده است.
میانگین رشد اقتصادی در ۵ سال دوم دهه ۷۰ حدود ۲.۵ درصد بود که میانگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۳ میلیارد دلار بوده است.
میانگین رشد اقتصادی در ۵ سال اول دهه ۸۰ حدود ۶.۳ درصد بود که میانگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۲.۵ میلیارد دلار بوده است.
میانگین رشد اقتصادی در ۵ سال دوم دهه ۸۰ حدود ۳.۰۸ درصد بود که میانگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۳ میلیارد دلار بوده است.
میانگین رشد اقتصادی در ۵ سال اول دهه ۹۰ حدود ۱.۲۲ درصد بود که میانگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۲.۵ میلیارد دلار بوده است.
میانگین رشد اقتصادی در ۵ سال دوم دهه ۹۰ حدود ۰.۷۰ درصد بود که میانگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۱.۶ میلیارد دلار بوده است.
میانگین رشد اقتصادی در ۳ سال گذشته حدود ۴.۳ درصد بود که میانگین سرمایه گذاری خارجی جذب شده در طول این مدت حدود ۱۱ میلیارد دلار بوده است.
دیدگاهتان را بنویسید